اگر به‌نوعی با صنعت مرغداری آشنایی داشته باشید احتمالاً واژه کنسانتره را شنیده‌اید، اما کنسانتره چیست و چه استفاده‌ای دارد؟
کشت نیوز؛ روش‌های مختلفی برای تهیه دان موردنیاز طیور وجود دارد که با توجه به فرهنگ حاکم بر صنعت طیور در ایران بهترین و اقتصادی‌ترین گزینه تهیه دان، استفاده از کنسانتره است، به‌نحوی‌که ریزترین اقلام جیره غذای طیور در خوراک متراکمی، به نام کنسانتره گنجانده می‌شود و سپس با بقیه اقلام جیره ترکیب و استفاده می‌شود.
در این مقاله در ابتدا توضیح خواهیم داد که کنسانتره چیست؟، سپس به تشریح مواد تشکیل‌دهنده آن می‌پردازیم، در پایان با نحوه مصرف و انواع کنسانتره آشنا خواهیم شد.
تعریف کنسانتره طیور:
کنسانتره یا خوراک متراکم، مجموعه‌ای از ریزمغذی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز طیور است که با فرمولاسیون خاصی تهیه و با بقیه اقلام جیره ترکیب می‌گردد. این ماده با استفاده از دانش علم تغذیه، با فرمولی بهینه تهیه می‌شود تا مرغدار با استفاده از آن بتواند، مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین خوراک را با کمترین صرف وقت، تهیه نماید.
فرمولاسیون بهینه، ازلحاظ قیمت بر اساس حداقل هزینه و ازلحاظ کارایی بر مبنای حداکثر بازدهی و حداقل ضریب تبدیل است.
اجزای تشکیل‌دهنده کنسانتره طیور:
کنسانتره علاوه بر داشتن مقادیر قابل‌توجهی انرژی و پروتئین شامل مواد مختلفی مانند دی کلسیم فسفات، کربنات کلسیم (یا پودر صدف)، انواع اسیدهای آمینه :متیونین، لیزین، ترئونین و کولین کلراید، مکمل ویتامینه شامل انواع ویتامین‌هایA,D3,E,K3,B1,B2,B3,B5,B6,B9,B12 و بیوتین ، مکمل‌های معدنی شامل مواد معدنی ضروری مانند: اکسید منگنز، سولفات آهن، روی، یدات کلسیم، مس و همچنین آنتی اکسیدان و فیتاز و مولتی آنزیم است.
فرمولی که برندهای مختلف برای تهیه کنسانتره طیور استفاده می‌کنند، ممکن است کمی باهم متفاوت باشد اما محصولات درجه‌یک، معمولاً فرمول مشابهی دارند، اما نکته‌ای که هنگام خرید کنسانتره باید موردتوجه قرار بگیرد، کیفیت پایدار و بدون تغییر این محصول در طول زمان است. به‌نحوی‌که در چندین دوره پرورش پی‌درپی، با فرض یکسان بودن شرایط، همواره نتیجه قابل‌قبول و مطلوبی گرفته شود.
نحوه مصرف کنسانتره:
مرغدار با توجه به آنالیز ارائه‌شده توسط کارخانه تولیدکننده و جیره پیشنهادی دامپزشک، کنسانتره را با چند نهاده پرمصرف نظیر ذرت، کنجاله سویا، گندم و همچنین در برخی موارد روغن و نمک و دی کلسیم فسفات (یا پودر صدف) مخلوط نموده و به مصرف گله می‌رساند.
استفاده از کنسانتره یا تولید دان به‌صورت دستی؟
درگذشته نه‌چندان دور اقلام تشکیل‌دهنده کنسانتره، توسط خود پرورش‌دهنده به جیره اضافه می‌شد، اما امروزه این ماده توسط کارنخانه‌جات تولید خوراک طیور، تهیه و در اختیار مرغداران قرار می‌گیرد، البته همچنان تعدادی از پرورش‌دهندگان خود اقدام به تهیه مواد تشکیل‌دهنده کنسانتره و ترکیب آن با سایر اقلام جیره می‌کنند، اما این روش به دلیل اینکه، میکس کردن اقلام ریز، به‌صورت کاملاً همگن، نیاز به تجهیزات پیشرفته و با دقت بالا و همچنین دانش فنی به‌روز دارد و احتمال بروز خطا در فرموله کردن نیز بالاتر می‌رود، توصیه نمی‌شود.
هرگونه اشتباه در تغذیه طیور می‌تواند پیامدهای سنگین و بعضاً جبران‌ناپذیری برای مرغداران در پی داشته باشد. ایجاد تعادل بین مقادیر عناصر غذایی به‌طوری‌که در جذب هیچ‌کدام توسط طیور اختلال ایجاد نشود و تغذیه کامل با توجه به سن و نوع بهره‌برداری از مرغ، از دیگر خواص استفاده از کنسانتره آماده محسوب می‌شود.
علاوه بر همه موارد گفته‌شده، چون کلیه اقلام جیره برای تولید دان به‌صورت دستی، تک‌به‌تک و در مقادیر کمتری نسبت به کارخانه‌ها خریداری می‌شوند، قیمت تمام‌شده ممکن است اقتصادی نباشد.
مزایای استفاده از کنسانتره:
- سهولت در ساخت دان
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه
- کاهش چشمگیر خطای انسانی و هدر رفت مواد اولیه جیره
- میکس بهتر مواد و کاهش عدم یکنواختی گله
- بهبود ضریب تبدیل پایان دوره
- اثرگذاری بهتر داروها
